In de KENNUNG (Heft 2, Dez. 2015), de sick „Zeitschrift
für plattdeutsche Gemeindearbeit“ nennt, hett en Professor
mien Book „Fundsoken“ rezenseert.
„Um es gleich vorweg zu sagen: Geärgert haben mich eigentlich
nur die „Worterklärungen“ (S.145-150). Das ist ein
Miniwörterbuch à la Sass (Kahl/Thies). Für wen schreibt
Bullerdiek eigentlich? För de Geel-Düütschen oder för de
Eskimos? Die nehmen das Buch doch gar nicht in die Hand!
Durch (ich will nicht übertreiben) 99 % der Worterklärungen
fühle ich mich als Plattdüütsch-native-speaker beleidigt!
Gut, es gibt auf der Palette niederdeutscher Regional-
Mundarten immer mal ein Wort, das nicht zur eigenen Farbpalette
gehört und beim Nachbarn der anderen Dialekt-
Region mag es ein anderes sein. Doch statt der ca. 430 ’Worterklärungen’
auf sechs Druckseiten hätten vermutlich 10
bis 15 genügt. Aber an dieser Kommunikations-Krankheit
(„Man könnte mich ja nicht verstehen!“) leiden viele niederdeutsche
Autoren. Bei einem Lehrer kommt dann natürlich
noch der professionelle Belehrungszwang hinzu …“
Natürlich kummt de dorto: de „professionelle Belehrungszwang“,
man wat de bi Schoolmesters grötter is as bi Professoren
– dat is de Fraag. Man doröver kann jeedeen denken,
as he will. Mi geiht dat in dissen lütten Opsatz um de
Fraag: för wen wi plattdüütschen Schrievers schrievt.
Wat de Professor würklich en Plattdüütsch-native-speaker
is, dat weet ick nich; weet ick nich mal bi mi. Un worüm
en Plattdüütsch-native-speaker in en plattdüütsche Tiedschrift
„geel“ schrifft, weet ick ok nich. Is ok eendoon. Man
dat in dat Öllernhuus von mien Mudder bloß Platt snackt
worrn is, dat weet ick wiss. Dat se mit mi un mienen Broder
Hochdüütsch snackt hett, dat is dat typische Unglück
in de plattdüütschen Lannen. Se weer Kriegerwitwe un
harr dat Geföhl, se müss den Opdrag von uns Vadder erfüllen,
uns den Togang to de Bildung to verlichtern. Un de
güng över de hochdüütsche Spraak, düch ehr; dorüm hett
se mit ehr Jungs hochdüütsch snackt – ok wenn ehr dat gor nich so na’n Munnen weer. Man mit Navers un ehr söss Geschwister
hett se platt snackt. Mandags abends Klock acht hebbt wi an’n Disch seten
un dat plattdüütsch Hörspill höört. Un wenn Kinau in’n Rundfunk
snack, hett Mudder tolustert. Un wenn de in Ollnborg oder Demost leest
oder ehrder butenkopps vördragen hett, denn is se henföhrt. Man dat se
sick en Book von Kinau köfft hett – nee, dat keem ehr nich in’n Sinn.
Leest wöör hochdüütsch. So harr se dat in de School lehrt.
As ick ehr mien erst plattdüütsch Book in de Hand drück, fein mit en
Widmung, hett se verdreiht keken un unglöövsch fraagt: Kann man dat
lesen?! Ick heff antert: Jo, dat kann man un dat kannst du ok. Du musst
bloß fiev Sieden öven. Se hett öövt, se hett dat Book leest. Se hett al mien
Böker leest, ok wenn se dor woll faken bi schüddkoppt hett.
Ick vertell dat hier, um düütlich to maken, dat de würklichen Plattdüütschen,
de Dörpslüüd, woll leest, so as se dat in de School lehrt hebbt
un in’t Daagblatt jümmer in de Hannen kriegt – man nich op Platt. De
leest nich mal de plattdüütsche Kolumne. Platt leest de, de Platt as Kind
höört un snackt un later wat lehrt hebbt, sünnerlich Fremdspraken. Wenn
man för Ingelsch oder Franzöösch keen anner Bookstaven bruukt, denn
woll ok nich för Plattdüütsch. Mi hett mal en Fro ut Süddüütschland seggt,
mit ehrn Dialekt güngen jümmer bloß de Lüüd sülfstbewusst um, de dör
ehrn högeren Bildungsafsluss ünner Bewies stellt harrn, dat se to de kloken
Lüüd höört. De annern versteken ehrn Dialekt, so as ick mien Platt
versteken heff, as ick von’t Dörp op de Universität güng – as weer’t en
Schandplacken.
Woför schrievt wi uns Böker? Kloor, för de gebildeten Plattdüütschen,
för Lüüd, de ut de Enge von ehr Dörp rutwussen sünd un doch en Lengen
hebbt na de Spraak von fröher; villicht ok för Lüüd, de in ehrn plattdüütschen
Krink Vörleesgeschichten bruukt, sünnerlich in de
Wiehnachtstied – dorüm meist lütte, lustige Häppchentexten. Wi schrievt
för de Lüüd, de Oma un Opa wat schenken wüllt. Man langt dat?
Ick heff dat Book „Fundsoken“ besünners för mien Enkelkinner un de
von mien Fro maakt, heff för de en Widmung rindrucken laten. Glööv
nich, wat dat veel hölpt. Man dat is doch en Wunsch von mi: dat de een
oder anner maalins dat Book to Hand nimmt un sick an sienen Grootvadder
erinnert. Un för de heff ick, lütt druckt, all Wöer in dat Verteeknis
opnahmen, de von dat Hochdüütsche her nich to verstahn sünd. Teihn
oder foffteihn Wöer – dat harr nich langt; dat harr den Leser verargert:
denn jüst de Wöer, de he söch, weern denn nich dorbi ween. Man dacht heff ick nich bloß an mien Enkelkinner. Ick maak Seminare an de
Uni. Versöök, de dat Plattdüütsche bitobringen. Un en Reeg dorvon hebbt
richtig Interesse – ok wenn se beter Türkisch oder Arabisch oder Italienisch
oder Schwedisch köönt. Dat hett doch wat, wenn de Lüüd sick verwunnert,
dat Fatima so goot Düütsch snackt un se antert: Mit mi köönt Se ok Platt
snacken. Wenn de mien Böker lesen wüllt (för besünnere „credit points“ mööt
se dat af un an sogoor) – schull ick jem dat nich so licht as möglich maken?
Un denn heff ick Frünnen, Keerls ut mien Männergrupp, Mitsänger ut
mien Kantorei, Lüüd ut enen hochdüütschen Lesekrink, ut mien Verwandtschop,
von mien Navers, de sick af un an en Book von mi to Hand
nehmt, wegen se weten wüllt, wat ick so schriev. Schull ick jem dat nich
ok en beten lichter maken?
Denn gifft dat Schoolmesters, de Platt ünnerrichten wüllt oder mööt; de villicht
ok mal en Text mit ehr Schölers in’n normalen Düütschünnerricht leest.
So en Verteeknis maakt jem dat lichter, op Fragen von de Schölers to antern.
Native speakers in Platt, de an de Literatur in ehr Mudderspraak interesseert
sünd, sünd dünn seit. Wullt du bloß de as Lesers, denn kann dat
swoor warrn, den Verlegger glücklich to maken – un von den sien Glück
hangt af, wat he noch mal en Book mit di maakt.
Mit disse Fraag hangt ok tosamen, dat wi jümmer över de Schrievwies
nadenkt. Wenn ick „Straat“ schriev, denn leest mien Studenten dat mit en
lang hell „a“ – ok wenn ick mi den Mund fusselig snack, se müssen dat
(tominnst in Hamborg) as „Stroot“ lesen. Wenn du versöchst, dat Problem
dör „Strååt“ to lösen, wat mi egentlich vernünftig dücht, denn stiegt
mi Detlef Kolze un anner Ajatollahs op’t Dack un belehrt mi, dat man in
keen Spraak von de Welt mit de Schrievwies de Utspraak fastleggen kann.
Jo, dat stimmt, man in meist all Spraken köönt de Lüüd erst ehr Spraak
snacken un lehrt ehr later lesen. Bloß bi de Plattdüütschen is dat faken
umgekehrt. Wüllt wi de Lesers, de keen „native speakers“ sind, nu en
Hölp geven oder wüllt wi seggen: Rutscht uns von’n Puckel?
Trüch to de Rezension von mien Book. Harr de Herr Professor för disse
annern Lesers nich en beten Verständnis hebben kunnt? Harr he de söss
Sieden nich överblädern un sick freien kunnt, dat he de nich bruukt? Harr
he. Hett he aver nich. He hett de Gelegenheit nützt un sick gau argert.
Denn veel Lüüd argert sick geern un geevt ehrn Arger wieder, attesteert
„professionalen Belehrungszwang“ – ohn dat se den Balken in ehr egen
Oog in de Künn kriegt, nich mal as Theologe, de woll al en Dutz Maal
över Matthäus 7, Vers 3 preestert hett.

Heft Artikel von: Bullerdiek, Bolko