Dat is al mol en Waagnis, en Fackbook op Platt to schrieven, un ok noch op een Rebeet, dat eerst in de jüngere Tiet opkomen is. Dorwegen gifft dat för en Reeg Soken ok keen plattdüütsche Wöör. Birgit Pauls hett dat waagt un en Book över „Datenschutz“ op Platt schreven, „Datenschuul“ heet dat denn folgerichtig översett, liekers mi dat toeerst beten gediegen düch. Se hett ok gor nich vele Frömdwöör bruukt. Man bi dat Thema geiht dat veel üm Vörschriften un Gesetten mit jümehr egen Utdrück un Wöör, de för den Alldagsminsch mehrsttiets nich begäng sünd. Birgit Pauls hett in en Kapitel an’n Anfang vun’t Book de wichtigsten Utdrück un jümehr besünner Bedüden fein verkloort. Se kriggt dat so hen, dat jeedeen dat verstohn kann, sülvst de mit dat Thema sünst nix to doon hett. Foken hett se de hoochdüütschen Wöör eenfach direktemang översett. Dat mookt dat Platt beten rubbelig wieldat miteens en Barg Wöör opdükert, de een op Platt nienich heurt hett. Männichmol weer dat smiediger west, harr een dat beten anners utdrückt. Statts „wenn dat Land en utriekend Datenschuulniveau hett“ harr ik lever schreven „wenn dat Datenschuulniveau in dat Land hooch noog is“. Foken geiht dat üm „Personenbetoogen Daten“. Dat heurt sik för mi nich so richtig plattdüütsch an, man dat is en fasten Utdruck un dat jeedeen Mol to ümschrieven harr den Text bannig komplizeert mookt. In düt Dilemma mutt een fastleggen, wat een lever weniger scheunet Platt schrieven will, wenn denn de Inhalt beter to verstahn is. Man wat een nu afsluuts „betreckt“, „erbröcht“ un „Beschrievung“ bruken mutt, dä ik mi doch bannig goot överleggen. Birgit Pauls kümmt vun Eiderstedt un schrifft en beten anner Platt as ik dat wennt bün. Man mi dücht, dat leeg nich blots doran, dat ik bi’t Lesen männichmol in’t Stöltern komen bin. Se schrifft nich no Sass, mutt een jo ok nich. Man mit de enkelten un dubbelten Vokale mookt se dat as’t lett jüst annersrüm, as dor anraden warrt. Överhaupt sünd dor en Barg Fehlers in den Text to finnen. Männichmol fehlt en Bookstaav, mol ok en helet Woort, af un an is ok en Bookstaav toveel oder de sünd vertüdelt. Op Siet 18 heff ik alleen söss Fehlers funnen. Allens Soken, de een bi’t akkrate Dörkieken harr finnen un korrigeern kunnt. Ok dücht mi de Schrieversch männichmol mit sik sülvst nich enig, welkeen Schrievwies se nu bruken müch. Op Siet 60 sünd in’t böverste Drüddel veer verscheden Schrievwiesen för een Woort to finnen: „Opdraggeever“, „Opdraaggever“, „Opdraachgeever“ un „Opdrachnehmer“. Op Siet 14 warrt verkloort, wat „Sparrn“ vun Daten bedüdt, man achteran warrt vun „Speern“ schreven. Ik dink mol, dat datsülvige meent is.

Vun’n Inhalt her gifft’t nix to meckern. De Leser warrt an’e Hand nohmen un dör dat hele Thema Datenschuul föhrt. Dorbi kriggt he en goden Överblick. Allens warrt fein verkloort, dat ok jeedeen dat verstahn kann. Wo dat nödig is, gifft dat kotte Zitate ut de Gesetten, op Hoochdüütsch. Op Steden, wo een sik licht verbiestern kann, warrt mit en „Warschau!“ henwiest. Een kriggt veel to weten över Datenschuul in’n Bedriev, man dat schood ok för Privatlüüd nix, sik dormit to befaten. Jeedeen hett jo mit Bedrieven oder Institutionen to doon, as Arbeitnehmer, Versekerter, Kunne oder Liddmaat in’n Vereen. Un langwielig is dat wiss nich. Dat een gauer mit dat Thema Datenschuul to doon hett, as’n dinkt, warrt glieks in’t eerste Kapitel düütlich. Dor warrt de Ünnerscheed vun Datenschuul to Datensekerheit verkloort, un dat dat dorbi üm de Rechte vun de Persöönlichkeit geiht, to’n Bispill dat anner Lüüd nich toveel vun uns weet üm dat denn för Reklaam un anner Soken to bruken. As Bispill warrt vun en Vadder vertellt, de sik bi en Firma beklaag, de sien Teenie-Dochter Reklaam för Babyutstattung tostüert harr. He wüss noch nich, wat de Firma ut dat, wat de Dochter inköfft harr, al lang rutkregen harr: Dat he Opa warrn schull. Interessant is ok, dat besünner Oplagen intohollen sünd, wenn Daten in’t Utland övermiddelt warrt, un dat dat al passeert, wenn Daten in en „Cloud“ afleggt oder Programme bruukt warrt, de op en Rekner in’t Utland loopt oder vun dor verwaltet warrt. Dorför mutt een to’n Bispill blots en Googlemail- oder Hotmail-Adress hebben. Wi kriegt to weten, dat wi en Recht op Utkunft hebbt, wat för Daten een över uns spiekert hett, dat wi informeert warrn mööt, wenn mit uns Daten wat malöört is, un wo een op achten schall, den Datenschuul to wohren. So schüllt Handwarkers un Mitarbeiders vun Pleegdeenste jümehr Opdrääg nich open achter de Windschutzschief liggen loten un wenn wi en Mail an en gröttere Grupp vun Lüüd stüert, is dat beter, de Adressen ünner „Bcc“ intogeven, dat nich jeedeen sehn kann, wokeen de Noricht noch kregen hett. An’t Enn vun’t Book warrt noch all de Afkötten verkloort, dat gifft en lütt Wöörbook un Henwiesen, woneem een sik wieder informeern kann.

Wokeen Vermaak hett, sik över Datenschuul to informeern, un sik an Fehlers in de Schrievwies nich stöört, schall sik dat Book man köpen. Dat is ok gor nich sünnerlich dick, üm un bi en halven Zentimeter blots, un gor nich dröög schreven, as een dat bi dat Thema villicht vermoden ween kunn. Man wokeen sik an de plattdüütsche Sprook freien will, de schall dor man lever de Fingers vun laten. Un de Schrieversch is antoraden, sik bi de neegsde Oplaag mehr üm de Schrievwies to scheren un dat mol vun anner Lüüd nokieken to laten.

Heft Artikel von: Kücklich, Petra