Wöörbook – Kunst – Plattdüütsch, dat is de Idee to een Book. De Noom Langenscheidt is bekannt för Wöörböker in veele Spraaken. Platt weer bet nu nich dorbi. Michelangelo, Dürer, van Gogh, Spitzweg – dat is bekannte Kunst. Een Wöörbook öber Kunst? Un watt hebbt de Künstler mit Platt to doon? Ik weer neeschierig.
Bi Langenscheidt hebbt se een neede Reeg upleggt, de sik MUNDART nöömt. Bet nu gifft dat wat in Bairisch, Schwäbsch un nee rutkomen Ruhrdüütsch. Un in Plattdüütsch, watt je nu eegens verkehrt is. Plattdütsch is een eegen Spraak, keen Dialekt. Wenn nu ober ´n poor Lüüd, de anners nix mit Platt to doon hebbt, öber dit Book to de Spraak koomt, schall uns dat doch recht ween.
Ik heff je nu nich so veel mit Kunst an ´n Hoot. Wat will de Künstler uns seggen, wo is dat mit Licht un Schadden, Perspektiv un besünner Kleenigkeiten, mit Grusen denk ik an Schoolstünnen un Museumsföhren trüch. Nich dat ik keen Biller mag, man nich jedeen Punkt düden. Un dat nu up Platt? Up de Rückansicht vun ´t Book kannst denn ober all sehn, dat dat keen Museumsföhrer is, un nich so ernsthaftig togeiht.
„Nicht nur Kunst ist vielfältig und kreativ“, heet dat in ´t Vörwoord. Un „Plattdeutsch kennt bei der Schreibweise kein richtig und kein falsch“. Dor sünd veele Lüüd anner Meenen. Dat gifft männig een regionalet Wöörbook un de mehrsten Plattschrievers kennt denn Sass. Man jüst de, de no Sass schrievt, schullen dit Book nich anfaten, de ward kuum een Word künnig warn, vun de de nich in ´n Alldag vörkomen doot. Keen denn Lindow to Huus hett, is beder an. För Lüüd de keen Platt kennt, is dat so un so eendoot.
Up tweeuntwintig Duppelsieden sünd Biller un de David vun Michelangelo to sehn. Üm jedeen Bild ümto sünd Plattdüütsch Wöör, as vun Hand schreben, de mit ´n Strich no dat wiesen doot, wat se nöömt. Mal is dat de Naam vun dat Ding, Schöttel, Todeck, Jack to´n Bispill, orer wat passeert, dreihen, duken, klütern. Is ook mol ´n Schnack dorbi, „Kumm rin, kannst rutkieken“, orer ´n Henwies, „bidde maal utfegen“. „Ok ´n Idee“ wiest up den Knudden in de Eck vun de Dischdeek bi´t letzt Avendmahl vun Leonardo da Vinci. De Lüüd ward Wöör in ´n Mund leggt, dat gifft Schnacks vun ehr öber em un annersrüm, Beden met Achtersinn. Un bi „Himmelsblau“ vun Kandinsky ward düchtig rümtüünt. All de Wöör sünd in dat „Lexikon für Außernordische“, links up jede Duppelsiet, verkloort, fein alphabetisch. De Schnacks no Nummern achterno.
Ik bün nich mit all Öbersetten inverstohn. Eenige Wöör sünd seker regional bekannt, so as „Bummelbassel“ orer „Zull“ (keen dat kinnen deit, vertell mi doch woneem dat herkummt). „Plöttjes“ un „Packje“ sünd in Richt Oostfreesland, Holland tohuus, „praud“ klingt as dat inglische stolt. So sünd dor ut all plattdüütsche Lannen enkelte Wöör bi. Man „Knick“ un „Gnick“ is nich dat sülbige. Un „Peer“ sünd keen Oovt, dat sünd grote Deerten. So is denn meist up jedeen Siet een Word ut de Rubrik „kannst schrieven as du wullt“. Wenn de Satz „Gönn di wat, ok wenn du in Nood büst“ öbersett ward mit „Gönne dir was, wenn du in Not bist“, denn verdreiht dat denn Sinn, dat geiht nich.
To jedeen Kunstwark stoht de Angaven keen daat mookt hett, wann he leevt hett, wo du dat ankieken kannst un so wieder. Dorbi is glieks to Anfang een Malöör passeert. Michelangelo hett „Die Erschaffung Adams“ 1510 moolt, man leevt het he blots vun 1501–1504. Bi ´n David is dat denn ober recht, 1475-1564.
So´n beten Kunstkritik kunn de Texter, Hartmut Ronge, denn doch nich laten. In de Överschriften, de plattmookt Bildtitel un Künstlernoom, heet dat denn: maakt vun, utarbeit, anmaalt, henkregen ober ook hensuddelt, henpinselt un hensmeert.
Dat Book is good antokieken, man de Text mutt noch mol nokeken warrn. So müch ik dat nich verschinken.
Langenscheidt, Mundart, Plattdeutsch ist (k)eine Kunst, 48 Seiten, gebunden, 23 x 28 cm, ISBN 978-3-468-73923-1
Heft Artikel von: Twenhöfel, Christl